อาณาจักรของเหล่าแมลงตัวจิ๋ว อาจเป็นเรื่องมหัศจรรย์อันยิ่งใหญ่เกินกว่าที่มนุษย์จะเข้าใจ และจินตนาการได้หมด เพราะ “แมลง” เป็นกลุ่มสัตว์ที่มีความหลากหลายมากที่สุดในโลก โดยมีจำนวนมากกว่าล้านสายพันธุ์ และคาดว่าอาจมีจำนวนที่ไม่ได้รับการบันทึกไว้อีกมากถึง 30 ล้านชนิด! โลกของแมลงจึงยังคงเป็นปริศนาที่รอการศึกษา และน่าค้นหาไม่รู้จบ
จากเรื่องเล็กๆ ที่ยิ่งใหญ่ งาน SUSTAINABILITY EXPO 2023 ซึ่งจะจัดขึ้นระหว่างวันที่ 29 กันยายน – 8 ตุลาคม 2566 นี้ ณ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ ใน “SX KIDS ZONE” จึงได้เนรมิต Bugs Wonder อาณาจักรของเหล่าแมลงตัวจิ๋วมาให้น้องๆ ได้ร่วมเรียนรู้อย่างสร้างสรรค์ เพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน พร้อมร่วมไขความลับแมลงตัวจิ๋ว (Bugs Wonder) ด้วยการเรียนรู้สิ่งมีชีวิตตัวน้อยที่คอยช่วยโลกของเรา
ดร.กรรณิการ์ เฉิน รองผู้อำนวยการองค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อวพช) ในฐานะผู้ร่วมจัดนิทรรศการ Bugs Wonder เล่าว่า แมลงบนโลกของเรานั้นมีความสำคัญมาก นอกจากมีจำนวนที่มากที่สุดในโลกแล้ว ยังมีความสำคัญในการรักษาสมดุลทางธรรมชาติของระบบนิเวศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งแมลงหลายชนิดช่วยผสมเกสร ทำให้พืชสามารถแพร่กระจายพันธุ์ได้ ถ้าเราไม่มีแมลง ผลิตผลทางการเกษตร และความมั่นคงทางอาหารก็จะลดลง
อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบันสิ่งแวดล้อมถูกทำลายลงอย่างต่อเนื่อง ทำให้แมลงบางชนิดลดจำนวนลง ขณะที่หลายชนิดก็สูญพันธุ์ไป สิ่งที่ตามมาก็คือสวนผลไม้ และดอกไม้บางชนิด มีผลผลิตเริ่มลดลง นอกจากบทบาทของการผสมเกสร แมลงยังช่วยย่อยสลายพืช หรือสัตว์ที่ตายไป ให้เป็นปุ๋ยที่ธรรมชาตินำกลับมาใช้ได้อีกครั้ง
แต่ไม่ใช่ว่าแมลงจะดีเสมอไป สัตว์ตัวน้อยเหล่านี้บางชนิดยังเป็นศัตรูพืช ขณะที่บางชนิดกลับไปช่วยคุมศัตรูพืช ไม่ให้มากเกินไปอีกครั้งหนึ่ง บางชนิดเป็นสัตว์เศรษฐกิจ เช่น ผึ้ง นักผสมเกสรตัวจิ๋ว ที่ช่วยผสมเกสร เพิ่มผลผลิตให้แก่ผักผลไม้ แถมยังให้น้ำผึ้งซึ่งเป็นอาหารหรือยาที่สำคัญของมนุษย์มานับพันปี
“เด็กรุ่นใหม่หลายคนอยู่ในเมือง มีโอกาสรู้จักแมลงน้อยมาก บางคนอาจจะกลัว เพราะบางตัวมีหน้าตาคล้ายเอเลี่ยน เด็กบางคนจึงไปทำร้ายพวกมัน แต่หากมีความเข้าใจ ได้ศึกษา เขาเหล่านั้นอาจกลายเป็นนักสำรวจ หรือนักวิจัยแมลงในอนาคตก็ได้ จึงอยากให้เด็กๆ ได้สำรวจโลกรอบๆ ตัว พื้นที่ใกล้ๆ แล้วถ่ายภาพเพื่อเก็บเป็นฐานข้อมูล เป็นดาต้าเบส (Database) ในแต่ละพื้นที่ เมื่อรวมกันจำนวนมากก็จะเป็นดาต้าเบสของประเทศไทย และของโลกต่อไป ซึ่งไม่แน่ว่าจากนักวิทยาศาสตร์ตัวน้อย อาจจะเป็นนักวิทยาศาสตร์ด้านแมลงต่อไปในอนาคตก็ได้”
สำหรับ Bugs Wonder เป็นนิทรรศการที่มุ่งให้ความรู้ คู่ความสนุกสนาน เป็นการชมนิทรรศการร่วมกับการไขความลับที่ซ่อนอยู่ ทั้งแมลงศัตรูพืช แมลงที่ช่วยผสมเกสร มดที่ช่วยย่อยสลาย และผีเสื้อหนึ่งในแมลงที่มีความสวยงามในระดับโลกจนได้รับฉายาว่าเป็น “ราชินีแห่งแมลง” เป็นต้น
ไฮไลต์ที่พลาดไม่ได้ ก็คือ แมลงสต๊าฟที่นำไปจัดแสดงแทรกอยู่ในพื้นที่นิทรรศการทุกส่วน ถ้าตัวใหญ่จะสามารถดูได้เลย แต่ถ้าตัวเล็กจะมีแว่นขยายไว้ส่องดูรายละเอียด โดยมีพี่ๆ ที่มีความรู้คอยให้คำแนะนำ
“แมลงที่นำมาจัดแสดงมีประมาณ 60 ชนิด บางชนิดคิดว่าเด็กในเมืองอาจจะไม่รู้จักหรือยังไม่เคยได้เห็นตัวจริง เช่น มวนพิฆาต ที่สามารถใช้ควบคุมทำลายหนอนผีเสื้อ หรือหนอนด้วง ซึ่งแมลงชนิดนี้หากยากมาก หรือจะเป็นตั๊กแตนตำข้าว หรือหรือ ตั๊กแตนต่อยมวย ตั๊กแตนขนาดเล็กมีสีสัน และมีประโยชน์ต่อเกษตรกรมาก ที่สำคัญมันได้กลายไปเป็นคาแรคเตอร์ในสื่อที่มีลักษณะตลก แต่เราอาจจะไม่เคยเห็นตัวจริงซึ่งมันพิเศษมาก”
นอกจากนี้ ยังมีแมลงหางหนีบ แมลงในกลุ่มที่ทำหน้าที่ในการย่อยสลายเศษซากพืช ชอบอยู่ในที่มืดและอับชื้น
สรีระทำอะไรได้หลายอย่าง ส่วนต่อหัวเสือบ้าน ด้วยความพิเศษเขาก็จะมีวิธีการป้องกันตัว ข้อมูลเหล่านี้เราอยากให้เด็กๆ รู้จัก ต้องรู้ว่าไม่ควรแกล้งเขา เพราะอันตรายมาก นอกจากนี้ ยังมีตั๊กแตนกิ่งไม้ ที่มีความสามารถพิเศษในการพรางตัว โดยสามารถปรับตัวให้เหมือนกิ่งไม้ และสภาพแวดล้อมใกล้ตัวซึ่งเป็นสิ่งที่น่าทึ่งมาก ภายในนิทรรศการยังมีแมลงอีกจำนวนมาก เช่น แมลงปอ ปลวก จิงโจ้น้ำ ด้วงเต่าลาย แมลงช้างปีกใส ด้วงมูลสัตว์ จิ้งหรีด เป็นต้น รวมทั้งสัตว์เศรษฐกิจ เช่น ผึ้ง ชันโรง มดแดง และรังมดแดง ที่สามารถมาศึกษาได้อย่างใกล้ชิด
ทั้งนี้ นิทรรศการ Bugs Wonder ยังมี Interactive Wall จุดส่องแมลง และจุดถ่ายรูป ที่สนุกสนาน เพราะอยากเป็นส่วนหนึ่งในการส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนตระหนักถึงความสำคัญและร่วมกันอนุรักษ์แมลง เพื่อสร้างประโยชน์แก่ระบบนิเวศ และโลกอย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต
น้องๆ ห้ามพลาด มาร่วมไขความลับแมลงตัวจิ๋ว (Bugs Wonder) ใน “SX KIDS ZONE” งาน SUSTAINABILITY EXPO 2023 วันที่ 29 กันยายน – 8 ตุลาคมนี้ ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์
